CZ.1 Jakie są metody analizy składu ciała?

Rys historyczny

Badania nad analizą składu ciała mają swoje początki już w Starożytności. Hipokrates zaproponował idee, że ludzki organizm jako całość składa się z czterech „składników” krew, flegma, żółć i czarna żółć. Podobną hipotezę mieli starożytni chińscy uczeni, dzieląc ludzkie ciało na pięć elementów: metal, drzewo, woda, ogień i ziemia. Głosili, że zaburzenie równowagi składu ciała powoduje dyskomfort. W starożytności nie prowadzono jednak eksperymentów. Pierwsza badania na zwłokach wykonano w 1863 roku, jednak rozwój badań z tego zakresu nastąpił dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku [1].

Podział i rodzaje metod analizy składu ciała

Metody analizy składu ciała dzielimy na metody bezpośrednie i pośrednie. Metody bezpośrednie (anatomiczne i chemiczne), których wynikiem jest pięć składowych: skóra, tłuszcz, narządy wewnętrzne, tkanka nerwowa, mięśnie i kościec, są metodami bardzo precyzyjnymi jednak posiadają jedno znaczące ograniczenie diagnostyczne –  nie wykonuje się ich na żywym organizmie. Dlatego w kontekście monitorowania zmian w komponentach tkankowych składu masy ciała stosowane są metody pośrednie. Do tej grupy zaliczane są metody takie jak: antropometryczna, hydrometryczna, elektrolityczna, radiometryczna, wskaźnik wydzielania kreatyniny, absorpcjometria fotonów, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny [2-5]. Za najbardziej precyzyjne metody stosowane poza warunkami klinicznymi uznawana jest dwuenergetyczna absorpcjometria rentgenowska (DXA), tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. DXA jest sprawdzoną techniką do oceny gęstości mineralnej kości i umożliwia również pomiar zawartości tkanki tłuszczowej. Jest to metoda dość szybka, powtarzalna  i nieinwazyjna (minimalne dawki promieniowania), uznana za „złoty standard” analizy składu masy ciała [6-7]. Nadal jednak jest to metoda w Polsce dostępna tylko w dużych miastach, ponadto uniemożliwia monitorowanie zmian w komponentach masy ciała podczas wizyty pacjenta w gabinecie. Dlatego z racji na charakter pracy dietetyków powszechnie spotykanymi metodami analizy składu ciała są metody antropometryczne oraz analiza impedancji bioelektrycznej – BIA.

Analiza impedancji bioelektrycznej

Analiza BIA oparta jest na pomiarze impedancji. Składa się na nią reaktancja i rezystancja tkanek miękkich, przez które przepuszczany jest prąd o niskim natężeniu, ale wysokiej częstotliwości [8]. W oparciu o wiedzę z zakresu właściwości elektrycznych ciała ludzkiego, pomiary antropometryczne (wysokość ciała) oraz dane statystyczne dla danej populacji, rasy, wieku, płci wartość impedancji ulega przekształceniu przez algorytm. W wyniku czego otrzymywany jest wynik pomiaru zawartości wody w organizmie, który jest wyjściową dla pozostałych elementów analizy [7,9]. Warto podkreślić, że wszystkie analizatory BIA bazują na algorytmach, mogą się natomiast różnić ich formułą.

Autor: mgr Magdalena Superson ,dietetyk, www.cateringdietetyczny.pl

Bibliografia:

1. Heymsfield S., Lohman T., Wang Z., Going S. Human Body Composition, Human Kinetics, 2005
2. Bolanowski M., Zadrożna-Śliwka B., Zatońska K., Badanie składu ciała— metody i możliwości zastosowania w zaburzeniach hormonalnych, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005, tom 1, nr 1, s. 20–25.
3. Daves P.S., Cole T.J, Body composition techniquesin health and disease Cambrige University Press, 1995, 36.
4. Jensen M.D., Kanaley J.A., Reed J.E.,Sheedy P.F.: Measurement of abdomi-nal and visceral fat with computed to-mography and dual-energy x-ray ab-sorptiometry. Am. J. Clin. Nutr. 1995; 61: 274–278.
5. Shephard P.J., Body composition in biological anthropology, Cambrige University Press, 1991, 15.
6. Peppa M., Stefanaki C., Papaefstathiou A., Boschiero D., Dimitriadis G., Chrousos G. Bioimpedance analysis vs. DEXA as a screening tool for osteosarcopenia in lean, overweight and obese Caucasian postmenopausal females, Hormones (Athens). 2017 Apr;16(2):181-193.
7. Bolanowski M., Nilsson B.E.: Asses-sment of human body composition using dual-energy X-ray absorptiometry and bioelectrical impedance analysis.Med. Sci. Monit. 2001; 7: 1029–1033.
8. Chen W., Jiang H.,, Yang J., Yang H., Liu J., Zhen X., Feng L., Yu J., Body Composition Analysis by Using Bioelectrical Impedance in a Young Healthy Chinese Population: Methodological Considerations, Food Nutr Bull. 2017 Jun;38(2):172-181.
9. Coppini LZ. Waitzberg DL. Campos AC. Limitations and validation of bioelectrical impedance analysis in morbidly obese patients. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2005; 8: 329 – 332.
10. Major-Gołuch A., Miazgowski T., Krzyżanowska-Świniarska B., Safranow K., Hajduk A. , Porównanie pomiarów masy tłuszczuu młodych zdrowych kobiet z prawidłowąmasą ciała za pomocą impedancji bioelektrycznej i densytometrii, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2010, tom 6, nr 4, 189–195.
11. Lewitt A., Mądro E., Krupienicz A., Podstawy teoretyczne i zastosowania analizy impedancji bioelektrycznej (BIA), Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii 2007, tom 3, nr 4, s. 79–84.
12. Piepiora P., Superson M., Witkowski K., Personality and the body composition of athletes using the example of the Polish national youth female wrestling team, Journal of Combat Sports and Martial Arts 2017; 8 (2): 107-109.
13. . http://www.tanitapolska.pl/faq