Usługi dietetyczne a podatek VAT

Otworzenie własnej firmy to pewien przełom w karierze dietetyka. Bo przecież doskonale znasz się na układaniu diet i zdrowym odżywianiu, ale niekoniecznie na wszystkich przepisach związanych z zakładaniem działalności. Prowadząc firmę dużo bardziej zauważalnie będą dla Ciebie różne podatki – w tym podatek VAT. I być może słyszałeś kiedyś, że firmę można prowadzić jako “vatowiec” lub “nievatowiec”. Od czego to zależy? Czy każdy dietetyk musi być vatowcem? Ten wpis rozwieje wszystkie Twoje wątpliwości.

Czym jest podatek VAT?

Z VAT-em masz do czynienia praktycznie każdego dnia, a już szczególnie podczas robienia nawet najdrobniejszych zakupów. To właśnie dlatego nazywany jest podatkiem od towarów i usług. Dobrze, abyś wiedział, że VAT to danina na rzecz państwa, doliczana do transakcji kupna-sprzedaży – dotyczy więc zarówno sprzedawców, jak i kupujących. Transakcje przed ovatowaniem wyrażane są w wartości netto.

Wartość netto towaru lub usługi to koszt wytworzenia, opakowania i transportu powiększony o kwotę zysku (prowizji) i podatek dochodowy (oraz inne podatki, jeżeli dany towar lub usługa jest nim objęty np. akcyza - jednak i tutaj występują wyjątki, dlatego podczas ustalania wartości netto należy kierować się odrębnymi przepisami). 

Wartość po dodaniu podatku VAT nazywa się wartością brutto – i jest to cena końcowa, którą za dany towar lub usługę płaci kupujący. Innymi słowy – finalnie całym podatkiem VAT zostaje obciążony końcowy nabywca. 

Aby obliczyć wartość podatku VAT należy pomnożyć cenę netto przez obowiązującą dla danej usługi lub towaru stawki VAT. W 2020 roku mamy 4 obowiązujące stawki: 23%, 8%, 5% i 0%. Skąd wiedzieć, którą wybrać? 

W przypadku usług należy posiłkować się usług Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU 2015), a w przypadku towarów będzie to nomenklatura scalona (CN) albo Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB). Istnieją jednak wyjątki, w przypadku których podatnik (firma) może liczyć na zwolnienie z podatku VAT – na fakturze takie zwolnienie oznaczane jest skrótem “zw.”.

Funkcjonowanie podatku VAT w praktyce

Wiesz już jak doliczać do ceny podatek VAT, ale mechanizm jego działania w rozliczeniach podlega pewnym podziałom, dzięki którym nazywamy go podatkiem neutralnym lub podatkiem pośrednim (jest doliczony do ceny, dlatego nie płacimy go bezpośrednio w urzędzie skarbowym). Mowa o rozróżnieniu podatku VAT należnego i podatku VAT naliczonego. 

• VAT należny – to kwota podatku, którą doliczasz do wystawionej przez siebie faktury sprzedażowej. To ją należy wpłacić do urzędu skarbowego.
• VAT naliczony – to kwota podatku, którą widzisz na swoich fakturach zakupowych. Ta kwota obniża należny podatek VAT wpłacany do skarbówki.  

Jak zdążyłeś zauważyć, na fakturach widnieje tylko jedna kwota – i jej nazwa oraz sposób funkcjonowania zależy od tego po której jesteś stronie – sprzedawcy czy kupującego.

Patrząc na VAT z punktu widzenia przedsiębiorcy musisz wiedzieć jeszcze o dwóch narzędziach wprowadzonych w Polsce przez rząd:

• split payment – czyli mechanizmie podzielonej płatności,
• białej liście podatników VAT.

Mają one na celu uszczelnienie systemu podatkowego i zapobieganie przed oszustwami, jednak niosą za sobą pewne obowiązki – o których na szczęście na pewno przypomni Ci Twoja księgowa. 

Więc split payment to – mówiąc najprościej – podzielona płatność. Jeśli na fakturze znajduje się wyodrębniona kwota podatku VAT, to płatności za fakturę można dokonać na dwa odrębne konta:

1. kwota VAT powinna zostać wpłacona na specjalny rachunek bankowy VAT dostawcy,
2. wartość netto z faktury powinna zostać przelana bezpośrednio na konto bankowe dostawcy. 

Taka procedura jest już jednak obligatoryjna dla płatności powyżej 15 000 zł. Ogólnie split payment obowiązuje tylko w przypadku rozliczeń firma – firma (B2B). Mechanizm ten nie dotyczy transakcji na poziomie firma – osoba prywatna (B2C). Może się jednak zdarzyć, że nawet jako dietetyk, będziesz mieć do czynienia z tak dużymi fakturami.

Z kolei biała lista podatników VAT służy do weryfikacji wiarygodności kontrahentów, czyli określenia ich statusu związanego z VAT. Jako firma masz obowiązek sprawdzenia podanego rachunku przez kontrahenta z jego rachunkiem ujawnionym na białej liście. Zapłata za towar lub usługę na inny rachunek niż znajdujący się na liście może skutkować poważnymi sankcjami.

Nawet jeśli Twoja działalność nie zakłada sprzedaży usług innym firmom, a jedynie osobom prywatnym, to jednak Ty możesz być kupującym – i chociażby dlatego warto mieć świadomość istnienia tych mechanizmów. W praktyce nie ma znaczenia czy firma, którą prowadzisz jest vatowcem czy nie – podczas zakupu towarów lub usług powyżej 15 tysięcy złotych powyższa procedura będzie Cię obowiązywać.

Bycie vatowcem – czyli czynnym podatnikiem VAT – tworzy obowiązek składania deklaracji VAT. W zależności od wybranego terminu rozliczeń, można to robić co kwartał lub co miesiąc, składając jedną deklarację JPK_V7 (ten plik zastąpił obowiązujące do 1 lipca 2020 deklaracje VAT-7 w przypadku rozliczeń miesięcznych oraz deklarację VAT-7K stosowaną dotąd w rozliczeniach kwartalnych). Dobrą informacją jest to, że na pewno zajmie się tym Twoja księgowa, a znacznym ułatwieniem dla Was obojga jest obowiązek wysyłki deklaracji VAT za pośrednictwem kanałów elektronicznych.

Czy zakładając działalność związaną z usługami dietetycznymi musisz być vatowcem?

Aby ustalić, czy jako dietetyk musisz być vatowcem, czyli czynnym podatnikiem VAT, musisz wiedzieć jaki numer PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności) jest przypisany do świadczenia tego typu usług i co wpływa na ostateczną decyzję urzędu skarbowego.

Dla usług dietetycznych określone jest PKD: 86.90.E - pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej, gdzie indziej niesklasyfikowana. 

Ustawa o podatku VAT zakłada dwa rodzaje zwolnienia od podatku: jest to zwolnienie przedmiotowe – związane z rodzajem prowadzonej działalności – i zwolnienie podmiotowe – dotyczące przekroczenia konkretnego progu obrotu.

Aby skorzystać z przedmiotowego zwolnienia wynikającego z art. 43 ust.1 pkt 19 lit. c ustawy o VAT musisz spełniać jednocześnie dwie przesłanki:

• działalność musi opierać się na odpowiednich kwalifikacjach tj. musisz być osobą, która wykonuje zawód medyczny zgodny z ustawą o działalności leczniczej z 15 kwietnia 2011 r. (art. 2 ust.1 pkt 2). 

Zawód medyczny musi być związany z diagnozą, opieką, leczeniem lub profilaktyką chorób i zaburzeń zdrowia. 

• charakter świadczeń musi zawierać się w zakresie opieki medycznej rozumianej jako profilaktyka, ratowanie, zachowanie, poprawę i przywracanie zdrowia.

Wykwalifikowany dietetyk spełnia obie te przesłanki – na podstawie zdobytej wiedzy świadczy usługi głównie w celach profilaktycznych, a jego działania mają na celu ochronę i ratowanie zdrowia poprzez ułożenie odpowiedniej diety. 

I chociaż zawód dietetyka nie jest jednoznacznie określony aktami prawnymi to osoby, które posiadają wykształcenie dietetyczne, stale i fachowo zajmują się układaniem diet i robią to w celach zarobkowych – na podstawie odrębnych przepisów – są uznawane za osoby udzielające świadczeń zdrowotnych z zakresu medycyny.

Istotną informacją jest, że zwolnienie przedmiotowe będzie przysługiwać niezależnie od wielkości obrotu uzyskanego w roku podatkowym, co ma bezpośredni związek ze zwolnieniem podmiotowym. 

Najprościej mówiąc zwolnienie podmiotowe zależy od wartości sprzedaży. Jeżeli firma nie świadczy usług z listy wyjątków z góry objętych podatkiem VAT, może prowadzić działalność bez konieczności rejestracji jako podatnik czynny, do momentu przekroczenia progu 200.000 zł obrotu. Można też zarejestrować taką firmę, jako płatnika VAT, dobrowolnie – zanim obrót przekroczy ten próg.

Podsumowując – wykwalifikowany dietetyk na podstawie kryterium przedmiotowego jest zwolniony z obowiązku rejestracji do podatku VAT niezależnie od kwoty obrotu. Może jednak zarejestrować się dobrowolnie jako czynny podatnik VAT i wystawiać faktury z oznaczeniem zwolnienia z VAT – “zw.”.

Pewnie zastanawia Cię czy usługi dietetyczne znajdują się w wyjątkach objętych podatkiem VAT, związanych z kryterium podmiotowym. Otóż, dopóki świadczysz usługi oparte na świadczeniach medycznych, to kryterium nie będzie dotyczyć Cię w ogóle.

Jeżeli natomiast zamierzasz świadczyć jedynie usługi doradcze, jednakże związane z indywidualną oceną przypadku konkretnego pacjenta i nie jesteś wykwalifikowanym dietetykiem, od momentu pierwszej sprzedaży stajesz się czynnym płatnikiem podatku VAT. Fakt ten musisz zarejestrować w urzędzie skarbowym. Jest to związane z wyłączeniem możliwości zwolnienia usług doradczych na podstawie art. 43 ust. 15 pkt. 2 ustawy o podatku VAT. 

Usługi dietetyczne objęte są wtedy podstawową stawką podatku wynoszącą 23%. Działalność doradcza nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego, tak więc jest niezależna od tego czy w poprzednim roku przekroczyłeś limit obrotów (200.000 zł) – zwolnienie tutaj nie przysługuje.

Czy usługi dietetyczne świadczone przez internet są ovatowane?

Odpowiedź na to pytanie także nie jest jednoznaczna. Jeśli jesteś wykwalifikowanym dietetykiem i opierasz się na badaniach lekarskich, przeprowadzonym wywiadzie i potrafisz udowodnić działania medyczne, czyli wpływ ułożonej diety na profilaktykę i poprawę zdrowia – możesz korzystać ze zwolnienia wynikającego z kryterium przedmiotowego. 

Takie stanowisko wynika z art.43 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Jeżeli udzielane porady mają na celu zahamowanie lub uniknięcie powikłań od istniejącej już choroby lub zapobieganiu ryzyka powstania choroby – takie działania są interpretowane jako świadczenia medyczne.

Ponadto świadczenia lecznicze związane z promocją zdrowia, zgodnie z art. 3 ustawy o działalności leczniczej, mogą być wykonywane za pośrednictwem nowych technologii, czyli w tym przypadku za pomocą internetu. 

Jeżeli natomiast Twoja internetowa działalność opiera się jedynie na doradztwie ogólnym, nie mającym charakteru diagnostycznego lub terapeutycznego lub/i nie jest podparta wykształceniem oraz nie opiera się na wywiadzie, a co za tym idzie każda porada nie jest dostosowana do indywidualnego przypadku – wtedy zwolnienie z VAT na podstawie kryterium przedmiotowego nie będzie Cię obowiązywać. Tutaj głównym kryterium jest cel świadczenia usługi.

Zwolnieniem z VAT objęte są jedynie działania mające na celu profilaktykę, ratowanie, zachowanie, przywracanie i poprawę zdrowia. Tam gdzie nie ma bezpośredniego związku z leczeniem, nie ma też mowy o zwolnieniu z podatku VAT.

VAT a sprzedaż e-booków, jadłospisów i webinarów

A może już prowadzisz działalność i świadczysz usługi dietetyczne w takim zakresie, który zwalnia Cię z obowiązku rejestracji do VAT? Postanowiłeś iść o krok dalej i wydać własnego e-booka albo gotowe jadłospisy? A może chciałbyś nagrywać webinary z najlepszymi dietetycznymi rozwiązaniami dla osób o określonych schorzeniach? To bardzo ciekawa forma urozmaicenia usług w Twojej firmie. Jednak jak interpretuje je prawo podatkowe?

Zwiększenie zakresu usług dietetycznych, a podatek VAT

Jeśli nie jesteś vatowcem, bo Twoje usługi spełniają przesłanki stawiane przez ustawę o podatku od towarów i usług, to zgodnie z art.43 ust. 1 pkt 18 tej ustawy prawdopodobnie będziesz mógł nadal korzystać ze zwolnienia tworząc:

• e-booki,
• jadłospisy,
• webinary,

dla osób zmagających się z jakimiś schorzeniami i chorobami, bądź szukających rozwiązań dietetycznych w celach profilaktycznych. Pamiętaj jednak, że aby móc korzystać z tego zwolnienia, musisz działać jako poradnia dietetyczna i główny nurt Twoich działań, nie może opierać się tylko na wyżej wymienionych rozwiązaniach. Wtedy mielibyśmy do czynienia z działalnością komercyjną a nie medyczną, co skutkowałoby koniecznością zastosowania podatku VAT.

Ważną kwestią jest interpretacja prowadzenia i opracowywania kursów oraz szkoleń indywidualnych z zakresu dietetyki (to co innego niż kursy i szkolenia ogólne, dostępne dla wszystkich). Tego typu działalność kwalifikuje się od samego początku do nie zwolnionego z VAT doradztwa (co też wynika z ustawy). Sprzedając tego typu usługi od razu musisz zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Dla szkoleń i kursów stawka VAT wynosi 23%.

Kolejną możliwością jaką należy rozważyć, jest prowadzenie działalności związanej z usługami dietetycznymi przez osobę, która nie posiada uprawnień. Jeżeli Ty też prowadzisz taką działalność i sprzedajesz np. e-booki, webinary czy ogólnie dostępne jadłospisy – możesz skorzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT. Czyli będziesz musiał zarejestrować się jako czynny podatnik VAT dopiero po przekroczeniu 200.000 zł obrotu za ubiegły rok podatkowy i Twoim obowiązkiem będzie doliczenie odpowiednich stawek podatku VAT do usług i towarów jakie sprzedajesz.

Jeżeli jednak prowadzisz działalność, która skupia się na analizie konkretnego przypadku i jest to działalność wiążąca – indywidualna – zwolnienie z VAT nie będzie miało zastosowania w ogóle. To znów wynika z ustawy o VAT, która wyłącza ze zwolnienia wszystkie usługi doradcze . 

Jeśli mimo wszystko nadal nie jesteś pewny czy Twoja działalność spełnia wszystkie przewidziane prawem przesłanki do zastosowania zwolnienia z podatku VAT, wyślij prośbę o wydanie indywidualnej interpretacji do – właściwego dla miejsca prowadzenia Twojej działalności – urzędu skarbowego. 

Dokładnie opisz czym zajmuje się Twoja firma, czy uzyskałeś tytuł dietetyka – na jakiej uczelni i w jakim stopniu – oraz jakie usługi dodatkowe chciałbyś wprowadzić do oferty. Im więcej podasz szczegółów, tym dokładniejszą interpretację uzyskasz. I co najważniejsze – nie będzie musiał obawiać się żadnej kontroli skarbowej, bo uzyskany papier, jest potwierdzeniem słuszności stosowanych przez Ciebie zwolnień lub stawek VAT.

Autor: Izabela Wiśniewska