Pierwsza konsultacja dietetyczna z nastolatkiem zmagającym się z nadmiarem masy ciała

W gabinetach dietetycznych coraz częściej można spotkać osoby nieletnie. Jednym z głównych powodów ich zgłoszeń jest nadmiar masy ciała. Wynika on z reguły z jedzenia pod wpływem emocji, sposobu odżywiania w rodzinie i braku aktywności fizycznej.
Problem nasilił się w ostatnich miesiącach, kiedy młodzież zmuszona była pozostać w domach.
Brak rutynowych, porządkujących dzień zajęć, niemożność skorzystania z obiektów sportowych i ciągły dostęp do jedzenia negatywnie odbiły się na masie ciała nastolatków.
Dla wielu z nich jest to wstydliwy problem, z którym nie potrafią sobie poradzić. 

Obawy dietetyków przed współpracą z nastolatkami

Wielu specjalistów obawia się konsultacji dietetycznych z młodzieżą. Przyczyną ich podejścia jest świadomość ograniczeń w pracy z osobą nieletnią, która nie jest w pełni samodzielna i decyzyjna.
Spotkanie z nastolatkiem wymaga pracy nie tylko z nim, ale także z jego rodziną.
Jednocześnie, należy dać młodemu człowiekowi poczucie sprawczości i zachęcić do wzięcia odpowiedzialności za swoją dietę.

Organizacja pierwszej konsultacji dietetycznej z nastolatkiem borykającym się z nadmiarem masy ciała

Z doświadczenia dietetyków współpracujących z młodzieżą wynika, że dobrze sprawdza się podzielenie pierwszej konsultacji dietetycznej na trzy etapy (osobiście praktykuję tę metodę ?).
Na początkowe 10-15 minut powinniśmy zaprosić do gabinetu nastolatka wraz z rodzicem.
Dzięki temu mamy możliwość poznać oczekiwania zarówno opiekuna, jak i naszego młodego pacjenta oraz zaobserwować ich wzajemne relacje.
Następnie warto poprosić rodzica o opuszczenie gabinetu na około 40 minut i udanie się np. do poczekalni. Niezwykle istotne jest to, aby wyjaśnić mu powód takiego postępowania.
Opiekun powinien wiedzieć, że przyczyną podzielenia wizyty jest chęć nawiązania relacji z nastolatkiem i zdobycia informacji niezbędnych do ułożenia indywidualnego planu odżywiania.
Możemy wytłumaczyć rodzicowi, że młodzież chętniej szczerze rozmawia z dietetykiem, kiedy w gabinecie nie ma opiekunów.
Drugi etap spotkania powinien rozpocząć się od wyjaśnienia nastolatkowi, w jaki sposób będzie przebiegać konsultacja (wywiad żywieniowy, pomiary antropometryczne).
Aby zwiększyć komfort i zaufanie młodego pacjenta, możemy opowiedzieć mu o swoich zasadach pracy z młodzieżą.

Warto zapewnić go, że:
– to on jest naszym pacjentem i to on będzie mógł podejmować większość decyzji żywieniowych
oraz przejąć znaczną część odpowiedzialności za swoją dietę,
– może liczyć na naszą dyskrecję, w kwestiach, o których nie musimy informować rodziców (Przykład: Nastolatek zwierza się, że skorzystał z oferty cukierni, ponieważ umówił się tam ze swoją sympatią.),
– nie będziemy go oceniać czy wyśmiewać (Jesteśmy po to, aby pomóc znaleźć rozwiązania ewentualnych problemów.).
– jesteśmy ciekawi jego celu, potrzeb związanych z dietą, oczekiwań, wartości, które stoją za chęcią zmiany nawyków żywieniowych. To jego perspektywa jest dla nas najważniejsza (nie rodzica!),
– może nam zgłaszać potrzeby dotyczące przebiegu dietoterapii i spotkań (np. chęć odbycia konsultacji dietetycznej poświęconej edukacji żywieniowej czy zdobycia wiedzy dotyczącej jedzenia podczas spotkań towarzyskich),
– może nam zgłaszać wszelkie problemy związane ze stosowaniem diety czy motywacją (Dietetyk jest po to, aby wesprzeć go w tej sytuacji.);

Podczas pierwszej konsultacji dietetycznej oprócz zebrania wywiadu warto porozmawiać z nastolatkiem o tym, jakie wartości i cele zrealizuje poprzez redukcję masy ciała, ile kilogramów chciałby zredukować oraz jak wyobraża sobie swój sposób odżywiania po zakończeniu procesu zmiany nawyków żywieniowych. Powinno się wraz z pacjentem przeanalizować to, czy cel jest realny i jaki wpływ może mieć na jego życie. Należy dowiedzieć się jaki styl jedzenia prezentuje pacjent oraz jakie zmiany są dla niego ważne i możliwe do wprowadzenia. Bardzo istotne jest to, aby podczas wywiadu docenić mocne strony jadłospisu i pokazać, w jakich obszarach można wprowadzić modyfikacje. Dzięki temu pacjent poczuje się doceniony i zmotywowany do działania.
Podczas przeprowadzania analizy składu ciała należy być delikatnym i zapewnić pacjentowi komfort psychiczny. Na początku, powinno się opowiedzieć o tym, na czym polega metoda i jak będzie przebiegało badanie. Podczas omawiania wyników najlepiej jest w delikatny sposób przekazać merytoryczne informacjach. Etykietowanie czy straszenie pacjenta jest zjawiskiem nagannym i w większości sytuacji negatywnie wpływa na motywację.
Na ostatnie 10-15 minut spotkania powinniśmy ponownie zaprosić do gabinetu rodzica. Należy mu przekazać informacje o tym, jaka forma pracy będzie korzystna dla jego dziecka. Warto też zapytać o to, w jakim zakresie jest w stanie wesprzeć nastolatka, czy jest skłonny wraz z nim spożywać posiłki, ile czasu mogą poświęcić na gotowanie, kto będzie odpowiedzialny za przygotowywanie posiłków i robienie zakupów spożywczych.
Dobrze jest wyjaśnić rodzicowi, że jego wsparcie i postawa żywieniowa będą czynnikami niezwykle wspierającymi dla nastolatka. Rodzic powinien mieć prawo do zadawania pytań oraz podzielenia się swoimi obawami. Warto wtedy poświęcić mu czas i odpowiedzieć na nurtujące go pytania.

Psychodietetyczne aspekty  dotyczące prowadzania pierwszej konsultacji dietetycznej z nastolatkiem zmagającym się z nadmiarem masy ciała

Podczas pierwszej konsultacji dietetycznej warto porozmawiać z pacjentem o celach i wartościach, które kryją się za jego dążeniem do szczupłej sylwetki. Niejednokrotnie pacjenci (nie tylko dzieci
i nastolatki) mają przekonanie, że wraz ze zmianą wyglądu, zmieni się także całe ich życie (relacje, pozycja społeczna). Ponadto, nie zawsze zdają sobie sprawę z faktu, że aby utrzymać uzyskaną masę ciała będą musieli wprowadzić trwałe zmiany w stylu życia. Wiele osób uważa dietę za proces określony w czasie. Dlatego też podczas pierwszej konsultacji dietetycznej warto wyjaśnić, na czym polega proces zmiany nawyków żywieniowych. Dobrze jest pokazać go w taki sposób, aby pacjent nie poczuł się nim przytłoczony. W tym celu warto wskazać mocne strony jadłospisu, które wynotujemy podczas wywiadu żywieniowego. Można wytłumaczyć pacjentowi, na czym mogą polegać modyfikacje jego dotychczasowego menu, które ułatwią mu utrzymanie efektów dietoterapii.
Podczas pierwszej konsultacji dietetycznej warto poruszyć temat odpowiedzialności za stosowanie diety. Bardzo ważne jest to, aby w jak największym stopniu przekierować ją na młodego pacjenta
i dać mu poczucie sprawczości. Im bardziej nastolatek będzie zaangażowany w proces, tym lepsze osiągnie efekty. Wielu młodych pacjentów robi zakupy spożywcze i przygotowuje część posiłków. Postawę tę bardzo często doceniają rodzice widzący postęp nie tylko w zakresie żywienia, ale także w samodzielności.
Warto także zwrócić uwagę na fakt, że nastolatki dużo czasu spędzają z grupą rówieśniczą.
Dlatego też powinno się  omówić z pacjentem kwestię jedzenia w sytuacjach towarzyskich.
Nastolatek musi zdawać sobie sprawę, że to od jego wyborów zależy efekt procesu zmiany nawyków żywieniowych.

Podsumowanie informacji o pierwszej konsultacji dietetycznej z nastolatkiem zmagającym się z nadmiarem masy ciała

Pierwsza konsultacja dietetyczna z nastolatkiem jest bardzo dużym wyzwaniem dla dietetyka. Wymaga uważności na potrzeby i troski, nie tylko młodego pacjenta, ale także jego rodziny.
Specjalista musi zdawać sobie sprawę, że młody człowiek, który odwiedza jego gabinet, potrzebuje nie tylko wsparcia żywieniowego, ale także emocjonalnego. Prawdopodobnie, poza zbyt wysoką masą ciała mierzy się także np. z niskim poczuciem własnej wartości. Dlatego też wszelkich informacji należy udzielać w sposób delikatny. Należy wykazać się empatią i zrozumieniem.
Warto także okazywać pacjentowi szacunek, traktować jak równego partnera i zachęcać do przejęcia odpowiedzialności za własną dietę. W ten sposób możemy kształtować w nim poczucie własnej skuteczności i sprawczości. Bardzo istotną kwestią jest świadomość pacjenta. Dlatego na każdym kroku powinniśmy udzielać pacjentowi informacji. Dotyczyć to powinno zarówno przebiegu wizyty, jak i całego procesu zmiany.
Dietetyk powinien zbudować z nastolatkiem relację, w której młody człowiek poczuje się bezpiecznie, nie będzie obawiał się oceny czy zadawania nurtujących go pytań. Taka postawa specjalisty znacznie zwiększa szansę na pozytywny rezultat procesu zmiany nawyków żywieniowych.

Autor: mgr Maria Sobieszek