Konferencja „Śląska Jesień Dietoterapii 2017” – relacja, wnioski, najważniejsze doniesienia

W tym roku mieliśmy okazję uczestniczyć i poszerzać swoją wiedzę na konferencji “Śląska Jesień Dietoterapii 2017”. Wysoka jakość merytoryczna i wiedza przekazywana przez znanych, świetnych prelegentów poparta dowodami naukowymi – to główne cechy tego wydarzenia. Konferencja ta charakteryzowała się tym, że tematy były omawiane z perspektywy dwóch specjalistów (najpierw lekarza, później dietetyka).

Pierwszym, omawianym zagadnieniem była otyłość metaboliczna u osób z prawidłową masą ciała (MONW). Wykład przeprowadzony był przez dr hab. n. med. Lucynę Ostrowską, a następnie przez dr inż. Katarzynę Kowalcze.

Otyłość ta diagnozowana jest u osób mających prawidłową masę ciała (BMI <25 ), ale zwiększoną ilość trzewnej tkanki tłuszczowej, co wiąże się też ze zmniejszoną wrażliwością tkanek na insulinę, hiperinsulinemią, aterogennym profilem lipidowym i podwyższonym ciśnieniem tętniczym.  Niestety nie ma dokładnych wytycznych, które pozwoliły by rozpoznać MONW. Nie ma również rozpoznanej dokładnej przyczyny, dlaczego u niektórych ludzi z prawidłową masą ciała występuje podatność na gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha kosztem beztłuszczowej masy ciała. Szacuje się, że osób z tym zespołem może być od 4,6-30%.

Jaki jest obraz psychologiczny MONW?

• osoby te uważają, że ich masa ciała jest prawidłowa, są zadowoleni ze swojego wyglądu (mimo tkanki tłuszczowej zgromadzonej w okolicy brzucha),
• bagatelizują dolegliwości zdrowotne (ewentualnych dolegliwości nie wiążą ze swoją masą ciała ani stylem życia),
• nie zdają sobie sprawy z zagrożeń wynikających z otyłości.

Zalecane postępowanie dietetyczne:

• Nie ma konkretnego schematu postępowania dietetycznego u osób z MONW. Ustalając plan żywieniowy należy się kierować wg zaleceń dla występujących u tych osób zaburzeń metabolicznych takich jak IO, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, nieprawidłowe wartości HDL i LDL, podwyższone stężenie trójglicerydów, NT

• Dietoterapia powinna opierać się na zaleceniach zawartych w Standardach Postępowania Dietetycznego odpowiedniego w otyłości, chorobach kardiologicznych i diabetologicznych, które przedstawiono w 2015, 2016, 2017 r. Zgodnie z tymi zaleceniami proponuje się dietę:
  • z kontrolowaną ilością kwasów tłuszczowych
  • ilość białka ustalona indywidualnie w zależności od stanu zdrowia ( w niektórych przypadkach zwiększyć ilość białka pochodzącego ze źródeł roślinnych)
  • ograniczenie węglowodanów łatwoprzyswajalnych głównie fruktozy i sacharozy
  • błonnik 14g/1000 kcal diety
  • witaminy i składniki mineralne ustalone indywidualnie w zależności od stanu zdrowia, ale ich źródłem powinny być produkty spożywcze
  • 2 porcje ryb tygodniowo (po 140 g każda), z których przynajmniej jedna porcja ma być rybą tłustą.
  • orzechy niesolone w ilości 30 g jako stały element diety kardioprotekcyjnej
  • zwiększenie aktywności fizycznej
  • diety, które mają udokumentowaną skuteczność to: dieta DASH, dieta śródziemnomorska, dieta Portfolio.
  • dieta oparta o produkty, które mają niski indeks glikemiczny może być istotnym elementem dietoterapii i profilaktyki u pacjentów z nadwagą, otyłością, insulinoopornością, zaburzoną gospodarką lipidową i problemami kardiologicznymi.

Drugim tematem konferencji były “Interwencje Żywieniowe u pacjentów z rakiem żołądka”. Wykład został poprowadzony przez dr n. med. Annę Zmarzły i mgr Annę Kotylak.

Głównymi metodami leczenia raka żołądka są operacja i chemioterapia. Postępowanie żywieniowe zależne jest od etapu choroby i leczenia. Podczas chemioterapii pacjenci mogą stosować dietę normalną zmodyfikowaną pod względem występujących dolegliwości. Natomiast przed planowaną operacją istotna jest interwencja żywieniowa polegająca na stosowaniu między innymi doustnych produktów żywieniowych (DPS/ONS) – okres pooperacyjny wiąże się ze znaczną utratą masy ciała.

Bezpośrednio po zabiegu pacjent żywiony jest dojelitowo lub pozajelitowo.

Dietę doustną włącza się po sprawdzeniu szczelności zespolenia i zwykle w pierwszych dobach po operacji. Początkowo muszą być to małe porcje podawane 5-6 razy dziennie (w  niektórych przypadkach nawet do 10 razy dziennie) w postaci kleiku lub kaszki na wodzie. W tym czasie należy wyeliminować laktozę i cukry proste (można do nich wrócić najwcześniej po 4 tygodniach od operacji). Kolejne posiłki powinny mieć postać rozdrobnioną a w miarę możliwości i braku dolegliwości żywienie dostosowywać tak, aby nie odbiegało od prawidłowej diety zdrowego człowieka. U chorych po usunięciu żołądka konieczna jest dożywotnia suplementacja witaminy B12 i często żelaza.

Kolejnym omawianym przez dr n. med. Annę Zmarzły i mgr Magdalenę Maciejewską-Cebulak zagadnieniem była rola żywienia u pacjentów z rakiem jelita grubego.

• Głównym celem dietoterapii u tych pacjentów jest zapobieganie lub leczenie niedożywienia, łagodzenie skutków ubocznych leczenia onkologicznego.
• Żywienie musi być zaplanowane indywidualnie dla każdego pacjenta biorąc pod stan odżywienia, zapotrzebowanie na energię i makroskładniki, choroby współistniejące, preferencje smakowe pacjenta, możliwości pacjenta w przygotowaniu posiłku, dolegliwości ze strony pp oraz inne skutki uboczne terapii onkologicznej.
• Zalecana jest dieta łatwo strawna, bogato białkowa i z ograniczoną ilością błonnika pokarmowego.
• Głównymi źródłami białka powinny być chude mięsa (drobiowe, cielęcina, królik), chude gatunki ryb, białka jaj. Chude przetwory mleczne mogą być podawane w zależności od indywidualnej tolerancji pacjenta.
• Zaleca się unikanie ostrych przypraw i produktów wzdymających
• U pacjentów ze stomią żywienie należy dostosować w zależności od rodzaju stomii jaką posiada pacjent oraz zadbać o edukację żywieniową pacjenta odnośnie produktów, które nasilają lub łagodzą dolegliwości.

Czwartym tematem konferencji była “Redukcja wagi u pacjentek po zakończonym leczeniu raka piersi”. Wykład poprowadzony był przez prof. dr hab. Magdalenę Olszanceką – Glinianowicz. Najważniejsze wnioski to:

• Kobiety po zakończonym leczeniu raka piersi, które są cierpią na otyłość i mają niską aktywność fizyczną mają gorsze rokowanie przeżycia.
• Niskie spożycie błonnik pokarmowego jest czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi, a zwiększenie jego ilości w diecie o co najmniej 10 g zmniejsza linowo to ryzyko
• Wzrost aktywności fizycznej oraz zmniejszenie masy ciała zmniejszają ryzyko raka piersi oraz dają lepsze odległe wyniki leczenia.
• Redukcja masy ciała może poprawić przeżycie u kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi.
• Badania ukazują, że leczenie otyłości powinno być częścią terapii onkologicznej u pacjentek z rakiem sutka.

Następny wykład poprowadzony został przez dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska oraz dr inż. Katarzynę Kowalcze i dotyczył on postępowania dietetycznego u pacjentów z przewlekłymi chorobami nerek.

Odpowiednie żywienie ma zasadnicze znaczenie u osób z przewlekłymi chorobami nerek w procesie terapeutycznym. Najważniejsze zalecenia to:

• Zapotrzebowanie energetyczne 30-35 kcal/kg m.c z racji tego, że pacjenci z PChN są często niedożywieni
• Białko 0,8 g/kg m.c, a w momencie zmniejszenia przesączania kłębuszkowego należy zmniejszyć ilość białka do 0,6 g/kg m.c. Białko powinno być pełnowartościowe, pochodzenia zwierzęcego ale ograniczeniu podlegają produkty z dużą zawartością fosforu
• W momencie znacznych ograniczeń w podaży białka konieczne jest podawanie ketoanalogów aminokwasów egzogennych (ketosteril)
• Tłuszcze w ilości 1 g/kg m.c. pochodzenia roślinnego oraz z ryb
• Ilość fosforu, potasu, sodu jest  uzależniona od stanu klinicznego pacjenta.
• Ilość podawanych płynów oblicza się dodając do objętości dobowej diurezy ok 500 ml na straty z wydalanym potem, kałem i drogi oddechowe.

Ostatni wykład przedstawiony przez prof. dr hab. Magdalenę Olszanecką – Glinianowicz dotyczył patomechanizmów łączących cukrzycę z nowotworami i chorobami nerek, natomiast później Pani mgr Irena Mańkiewicz – Żurawska przedstawiła strategie żywieniowe, jakie powinny być przyjęte u pacjentów, u których występują te choroby.