Edukacja żywieniowa i psychodietetyczna w gabinecie dietetycznym

Zmiana nawyków żywieniowych jest skomplikowanym i długotrwałym procesem. W tym czasie pacjent powinien nauczyć się nowego, zdrowego sposobu odżywiania oraz utrzymywania optymalnej masy ciała. Dietetyk, którego misją jest wsparcie pacjenta w osiągnięciu tego celu, nie powinien poprzestawać jedynie na monitorowaniu masy ciała i wręczaniu kolejnych jadłospisów.
Jego zadaniem jest przekazanie pacjentowi wiedzy i wsparcie w kształtowaniu nowych umiejętności.
Jedną z metod, które specjalista może włączyć w cykl współpracy jest edukacja żywieniowa i psychodietetyczna.

Podstawowe założenia edukacji żywieniowej i psychodietetycznej

Prawidłowa edukacja żywieniowa i psychodietetyczna składa się z 5 etapów:

• diagnoza potrzeb pacjenta
• i psychodietetycznej
• dostosowania do pacjenta czasu trwania spotkania 
• przeprowadzenie edukacji żywieniowej i psychodietetycznej
• ewaluacja edukacji żywieniowej i psychodietetycznej

Skuteczna edukacja żywieniowa powinna być dostosowana do potrzeb i możliwości pacjenta.
Dietetyk powinien być przygotowany do spotkania i wiedzieć jakie treści interesują jego podopiecznego i będą dla niego przydatne.

Przygotowanie do prowadzenia edukacji żywieniowej i psychodietetycznej w gabinecie dietetycznym

Przygotowanie do spotkania poświęconego edukacji żywieniowej i psychodietetycznej powinno rozpocząć się od rozmowy z pacjentem. Dietetyk powinien dowiedzieć się, czy jego podopieczny jest zainteresowany konsultacją dedykowaną poszerzeniu wiedzy z zakresu dietetyki i psychodietetyki.
Ponadto, powinien zapytać jakie wiadomości będą dla niego pomocne. Zdobycie tych informacji jest ważne w kontekście indywidualnego dobrania treści.
Następnie dietetyk może zająć się przygotowywaniem materiałów. Ich forma powinna być dostosowana do wieku i możliwości pacjenta. W przypadku osób dorosłych dobrze sprawdzają się broszurki, zadania poświęcone dietetycznym faktom i mitom oraz rozmowa, podczas której pacjent może zadać wszystkie nurtujące go pytania. Podczas współpracy z dziećmi dobrym pomysłem jest naszykowanie licznych materiałów graficznych.
Czas trwania spotkania powinien być zależny od możliwości i preferencji pacjenta. Edukacja żywieniowa może zająć całe spotkanie. Można też podzielić ją na 2-3 części i realizować podczas kolejnych konsultacji.
W przypadku dzieci optymalne jest zaplanowanie edukacji żywieniowej na ok. 20 minut.

Prowadzenie edukacji żywieniowej i psychodietetycznej w gabinecie dietetycznym

Prowadzenie edukacji żywieniowej powinno odbywać się w swobodnej atmosferze. Pacjent nie powinien czuć się jak uczeń podczas wykładu. Warto poprowadzić konsultację tak, aby nasz podopieczny miał możliwość wchodzenia w dyskusję i zadawania pytań.
Dobrym pomysłem jest zaproponowania zadań interaktywnych, które bardzo mocno angażują pacjenta
i skłaniają do refleksji.

Ewaluacja edukacji żywieniowej i psychodietetycznej w gabinecie dietetycznym

Ewaluację procesu edukacji żywieniowej można prowadzić na bieżąco np. poprzez pytanie pacjenta czy zaproponowana forma spotkania mu odpowiada.
Można też poprosić podopiecznego o informację zwrotną np. podczas następnej konsultacji dietetycznej.

Edukacja psychodietetyczna w gabinecie dietetycznym

Do planu edukacji żywieniowej warto włączyć zagadnienia związane z psychodietetyką.
Pacjenci borykają się z licznymi, niewłaściwymi przekonaniami dotyczącymi stosowania diet. Redukcja masy ciała kojarzy im się wyłącznie z głodem i niesmacznymi potrawami. Bardzo często zdarza się, że jedzą mniej niż zalecił dietetyk, aby przyspieszyć osiągnięcie założonego celu.
W tej sytuacji warto porozmawiać z pacjentem dlaczego takie podejście nie jest skuteczne.
Ponadto, niezwykle powszechny jest problem związany z czarno- białym podejściem do diety.
Pacjenci, którzy złamią regułę dietetyczną, uznają, że tego dnia nie będą już stosować jadłospisu.
W konsekwencji zjadają kolejne porcje kalorycznych produktów i obiecują sobie, że wrócą do diety następnego dnia lub po weekendzie.
Warto wytłumaczyć im, że są sytuację, w których, bez wyrzutów sumienia, mogą wkomponować w dietę tzw. produkty rekreacyjne. Należy jednak wyjaśnić, w jaki sposób racjonalnie rozwiązać kwestię słodyczy.
Można przedstawiać pacjentowi założenia metody 80/ 20, gdzie 80% naszej diety powinny stanowić produkty zapewniające zdrowie, a 20% możemy zarezerwować na artykuły spożywcze dostarczające przyjemności.

Prowadzenie edukacji żywieniowej i psychodietetyczej poprzez tłumaczenie jadłospisu

Edukacja żywieniowa nie musi odbywać się wyłącznie podczas ściśle wyznaczonego czasu. Można ją także prowadzić np. podczas przekazywania pacjentowi jadłospisu. Jest to dobry moment na to, aby wyjaśnić mu założenia diety. Ponadto, najważniejsze uwagi i informacje można zapisać pacjentowi nad poszczególnymi przepisami poprzez użycie funkcji „komentarz”.
Dobrym pomysłem jest też wprowadzenie do diety zdrowych deserów. Dzięki nim pacjent ma szansę nauczyć się jak przygotowywać zdrowe i stosunkowo niskokaloryczne słodkości.
W celu zwiększenia elastyczności diety dobrze jest wprowadzić do jadłospisu przekąskę o określonej kaloryczności (np.200 lub 300 kcal). W ramach tej puli pacjent może wybrać dowolny produkt.
Dzięki tej metodzie podopieczny uczy się wybierać przekąski o racjonalnej wielkości i kaloryczności.

Podsumowanie wiadomości o edukacji żywieniowej i psychodietetycznej w gabinecie dietetycznym

Edukacja żywieniowa jest niezwykle istotnym aspektem procesu zmiany nawyków żywieniowych. Podopieczny, który rozumie założenia swojej diety, chętniej się do niej stosuje.
Świadomość żywieniowa pozwala mu uzyskać zamierzony cel i utrzymać efekty swojej pracy.

Bibliografia:
1. Brytek-Matera A., Psychodietetyka, PZWL, Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020
2. Pilecka W., Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Perspektywa kliniczna, Wydawnitwo Uniwersyetetu Jagiellońskiego, Kraków 2011

Autor: mgr Maria Sobieszek