Czy Twoi pacjenci wiedzą, co to jest uważne jedzenie? Koniecznie wprowadź tą technikę do pracy z pacjentami

Pacjenci często proszą dietetyków, o to, aby podczas układania jadłospisów, zwracali uwagę na czas przygotowywania dań. Ponadto, niejednokrotnie sugerują włączenie do ich menu gotowych posiłków, które mogą zakupić w supermarkecie. Wynika to z faktu, iż większość osób ma bardzo mało czasu na gotowanie. Dla specjalistów jest to zrozumiałe i chętnie pomagają swoim podopiecznym.
Problem pojawia się w momencie, gdy okazuje się, że pacjent nie ma czasu nawet na spokojne spożycie posiłku. Bardzo często stanowi to przyczynę dolegliwości ze strony układu pokarmowego, podejmowania impulsywnych decyzji żywieniowych, jedzenia pod wpływem emocji czy spożywania nadmiernych porcji.
W takiej sytuacji warto rozważyć pracę nad wprowadzeniem tzw. uważnego jedzenia (ang. mindful eating).

Uważność (ang.mindfulness)

Uważność (ang.mindfulness) to świadome zauważanie pojawiających się doznań, emocji i myśli bez ich oceniania. Akceptacja bieżącego doświadczenia sprawia, że nawet bodźce przyczyniające się do powstawania nieprzyjemnych emocji, z czasem stają się neutralne. Założeniem uważności jest dostrzeżenie sytuacji takiej, jaką jest, zaobserwowanie własnych przeżyć i reakcji oraz wyciągnięcie adekwatnych wniosków.

Uważne jedzenie (ang. mindful eating)

Uważne jedzenie (ang. mindful eating) ma swoje źródła w mindfulness. Charakteryzuje się skupieniem na doświadczaniu aktu jedzenia oraz obserwacji własnego ciała, umysłu i otoczenia podczas spożywania posiłku. * To także metoda uwrażliwiania się na bodźce, które wysyła organizm. Dzięki temu możliwe jest rozpoznawanie własnych potrzeb żywieniowych oraz odróżnianie ich od innych potrzeb tj. odpoczynek czy bliskość.

Zasady uważnego jedzenia (ang.mindful eating)

Trzy kluczowe zasady uważnego jedzenia:

1. Uważne jedzenie polega na spokojnym spożywaniu posiłków. Podczas jedzenia warto unikać bodźców, które rozpraszają uwagę tj. telewizor, laptop czy telefon. Należy skoncentrować się na posiłku.
2. Podczas jedzenia warto zauważać sygnały płynące z ciała dotyczące m.in. uczucia głodu i sytości.
3. Należy skupić się na doświadczaniu wrażeń zmysłowych. Warto zauważać smak, zapach oraz wygląd posiłku.

Dlaczego warto stosować uważne jedzenie (ang.mindful eating)?

Mindful eating przynosi ogromne korzyści osobom, które jedzą w sposób impulsywny. Dotyczy to np. pacjentów borykających się z jedzeniem emocjonalnym lub kompulsywnym objadaniem się.
Praktyka uważnego jedzenia znacząco zwiększa jakość życia osób, które doświadczają dolegliwości ze strony układu pokarmowego na skutek braku higieny jedzenia i zbyt dużego tempa spożywania posiłków.

Trudności związane z zastosowaniem w praktyce technik mindful eating

Wielu pacjentów odczuwa opór przed wprowadzeniem uważnego jedzenia lub informuje o trudnościach w jego stosowaniu. Dotyczy to szczególnie początkowego etapu wdrażania działań. Wynika to często
z braku czasu, przekonania o tym, że nie da się pogodzić codziennych obowiązków ze spokojnym spożywaniem posiłków lub silnie utrwalonego nawyku szybkiego jedzenia.
Warto zachęcać pacjentów do tego, aby dali sobie czas na praktykę uważnego jedzenia.
Podobnie, jak wiele innych technik psychodietetycznych, mindful eating wymaga systematycznego działania i zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń. Podopieczni nie powinni podchodzić do tego zadania w kategoriach 0-1. Należy im wyjaśnić, że nie od razu możliwe jest osiągnięcie sukcesu. Realne jest wypracowywanie stopniowego  postępu w tej dziedzinie.
Wielu podopiecznych przekonuje się do stosowania uważnego jedzenia w momencie, gdy zauważają pierwsze efekty, czyli np. zmniejszenie dolegliwości somatycznych.

Podsumowanie informacji o uważnym jedzeniu (ang.mindful eating)

Obecnie wiele osób boryka się z psychologicznymi oraz somatycznymi konsekwencjami zbyt szybkiego i impulsywnego jedzenia. Pacjenci mają trudności związane ze znalezieniem czasu na przygotowanie i spożycie posiłku. Warto razem z nimi szukać rozwiązań oraz zachęcać ich do stosowania w praktyce technik uważnego jedzenia. Metody te pomagają zwiększyć jakość życia oraz poprawić nawyki żywieniowe. Są bardzo przydatne także w przypadku osób zmagających się z jedzeniem emocjonalnym oraz kompulsywnym objadaniem się.

Literatura:
Williams M., Danny P., Mindfulness Trening uważności, Wydawnictwo samo●sedno, Warszawa 2014

*Przykład zastosowania uważnego jedzenia (ang. mindful eating) w pracy z pacjentem:  
Pacjentce zdarza się spożywać zbyt duże porcje pożywienia, co powoduje dolegliwości somatyczne oraz napięcie emocjonalne. Psychodietetyk może poprosić ją, aby w takich sytuacjach, obserwowała myśli, emocje oraz bodźce płynące z ciała. O czym ją informują? Jak chciałaby postępować w przyszłości? Co może zrobić, aby lepiej czuć się po posiłkach?

Uważne jedzenie-ćwiczenie

Medytacja z czekoladą

Wybierz czekoladę do ćwiczenia — najlepiej taki rodzaj, którego wcześniej nie próbowałeś, lub taki, którego dawno nie jadłeś.
1. Wyjmij czekoladę z opakowania. Zauważ, jaki ma aromat.
2. Odłam tafelek i poobserwuj go.
3. Włóż go do ust. Zauważ smak. Doświadczaj tego, jak czekolada się rozpuszcza.
4. Jeśli dostrzegasz, że Twoje myśli zaczynają odpływać, zauważ to, zaakceptuj. Postaraj się wrócić do doświadczania bodźców związanych z jedzeniem.
5. Kiedy czekolada się rozpuści, połknij ją powoli i świadomie.

Jak się czujesz podczas wykonywania czekolady? Czy skupienie się na doświadczaniu jedzenia sprawiło, że czekolada smakowała lepiej niż zwykle? Może zaobserwowałeś coś jeszcze? 😊

Williams M., Danny P.,Mindfulness Trening uważności, Wydawnictwo samo●sedno, Warszawa 2014, s. 49.

Autor: mgr Maria Sobieszek